Wieś sołecka nad rzeczką Groblicą, oddalona ok. 2 km na wschód od Nowego Miasta Lubawskiego, przy drodze prowadzącej w kierunku Tylic, zamieszkała przez 585 mieszkańców.
Wzmiankowana po raz pierwszy (jako "Petczolcza") w roku 1414 przy spisie szkód wojennych, które wyceniono na 600 guldenów. W tym okresie wieś stanowiła własność kapituły chełmińskiej. Kolejna wzmianka pochodzi z roku 1416, kiedy kapituła chełmińska nadaje młyn w Pacoltowie Mikołajowi Kaitwasserowi. W roku 1502 młyn przejmuje młynarz Zygmunt, zobowiązany do utuczenia jednej świni rocznie dla wójta i mielenia zboża na rzecz kapituły. W roku 1570 Pacołtowo zamieszkiwało 15 chłopów i funkcjonowały 2 młyny.

PACÓŁTOWO - skupienie głazów przy polnej drodze prowadzącej skrajem lasu z Mszanowa do Tylic.
1. Granitowy, szaro-czerwony, średnioziarnisty, 6,1 m obwodu, 0.8 m wyso-kości. ogładzony.
2. Granitowy, szary, średnioziarnisty, 4,7 m obwodu, 0.6 m wysokości, płaski z krawędziami.
Obok liczne mniejsze głazy.

PACÓŁTOWO - kapliczka w centrum wsi, ok. 50 m na północ od mostku na Grobnicy. Murowana z cegły na planie kwadratu, 4 m wysokości, otynkowana. Górna część to przeszklona z 3 stron wnęka z ceramiczną figurą Matki Boskiej (80 cm wysokości). Poniżej poszerzony ku dołowi cokół, a na nim napis:
"Matko nie opuszczaj nas".
Ponad wnęką dwuspadowy daszek kryty dachówką i zwieńczony krzyżem. Dookoła kapliczki drewniane ogrodzenie z furtką, a obok (poza ogrodzeniem) 2 ponad 50-letnie lipy.