Kazimierz WRÓBLEWSKI 1933 - 1992
Ksiądz katolicki, proboszcz w Gwiździnach, działacz sportowy i społeczny. Urodził się 27 sierpnia 1933 roku w Brzeźnie Szlacheckim. Po ukończeniu Państwowej Szkoły średniej w Chojnicach wstąpił do Seminarium Duchownego w Pelplinie. W 1957 roku otrzymał święcenia kapłańskie. Objął wikariat w Papowie Biskupim (1957-1959). W latach 1959-1965 był wikariuszem w Nowym Mieście Lubawskim. W 1962 roku zdał egzamin proboszczowski. W okresie 1965-1968 był wikariuszem w Starogardzie Gdańskim. Od 1968 aż do śmierci pełnił funkcję proboszcza parafii w Gwiździnach. Zmarł 10 stycznia 1992 w Toruniu. Uprawiał wiele dyscyplin sportowych m.in. sporty motorowe, piłkę nożną, podnoszenie ciężarów, tenis stołowy i ziemny, siatkówka, szachy, brydż, sporty wodne. Brał udział w zawodach sportowych ze znacznymi sukcesami na szczeblu powiatu, rejonu i województwa. Dużo czasu spędzał na uprawianiu sportu z ministrantami w Nowym Mieście i Gwiździnach. Był przez wiele lat członkiem wspierającym Szkolny Klub Sportowy przy Szkole Podstawowej w Gwiździnach. Przyczynił się do poprawy bazy sportowej miejscowej szkoły. Wspierał ludzi słabych i biednych. Często kupował z własnych pieniędzy sprzęt sportowy dla uczniów. Był współorganizatorem cyklu turniejów brydżowych w Grand Prix Klubu "Belfer" w Nowym Mieście Lubawskim. Po jego śmierci koledzy dla uczczenia pamięci księdza dalej kontynuują turniej jako "Memoriał Brydżowy im. ks. Kazimierza Wróblewskiego". Jego grób znajduje się przy kościele w Gwiździnach. Dnia 4 marca 2000 roku Szkole Podstawowej w Gwiździnach nadano imię księdza Kazimierza Wróblewskiego.

Kazimierz SULEJ 1924 - 2006
Lokalny poeta. Urodził się 9 listopada 1924 roku w Byszwałdzie. Zmarł 14 marca 2006 roku w Skarlinie. Gdy miał 2,5 roku stracił matkę. Pierwszy wiersz napisał 6 stycznia 1947 roku, kiedy mieszkał jeszcze w swojej rodzinnej miejscowości. W Skarlinie (gmina Nowe Miasto Lubawskie) mieszkał od roku 1968. Przypadkowo odkrył swój talent poetycki, kiedy napisał w formie wiersza życzenia dla naczelnika miejscowej straży i tak się zaczęło. Pisał utwory na różne okazje - uroczystości rodzinne, wiejskie i gminne. Opisywał także piękno ojczystej przyrody. Stworzył około 100 wierszy, które zapisywał własnoręcznie w grubym zeszycie w kratkę. Najbardziej znanym utworem poety jest wiersz "Ziemia Skarlińska" napisany na dożynki w 1979 roku. Większość swoich utworów poeta znał na pamięć. Działał m. in. w Ochotniczej Straży Pożarnej, Banku Spółdzielczym, Radzie Parafialnej, Kółku Rolniczym. Założył zespół teatralny. Za swoją działalność i pracę otrzymał Srebrny i Złoty Medal za Zasługi dla Pożarnictwa, odznakę Zasłużony Działacz Kultury, odznakę Banku Gospodarki Żywnościowej. Na jubileusz 35-lecia pracy w OSP otrzymał odznakę "Wzorowy Strażak".

 Józef BACZEWSKI 1904 - 1975
Działacz plebiscytowy. Urodził się 20 sierpnia 1904 roku w Gryźlinach, w rodzinie Jana i Anny z domu Zacheja. W okresie plebiscytu kierował sekcją młodych TG "Sokół" w Gryźlinach. Był również członkiem Towarzystwa Śpiewu. W 1923 roku przeprowadził się z rodzicami do Bratiana. Brał tu czynny udział w życiu społecznym m.in. jako organizator Kółek Rolniczych. Aresztowany 2 i 7 listopada 1939 roku przez hitlerowców dwukrotnie ucieka. Dnia 7 listopada wywieziono go m.in. do bratiańskiego lasu, w celu rozstrzelania - został jednak tylko ranny. Uciekł z miejsca kaźni. Unikając śmierci, ukrywał się w Berlinie pod nazwiskiem Vladimir Fellek. Po wojnie zamieszkał w Bratianie, biorąc czynny udział w życiu społecznym. W latach 1947-49 pełnił funkcję prezesa powiatowego Stronnictwa Ludowego w Nowym Mieście Lubawskim. Był koronnym świadkiem procesu w Fuldzie (NRF) przeciwko członkom Selbstschutzu z Nowego Miasta Lubawskiego winnym zamordowania około 300 Polaków. Był współzałożycielem Koła Łowieckiego w Nowym Mieście Lubawskim 15 lipca 1946 roku. Był sekretarzem zarządu w latach 1946-48. Zmarł 16 stycznia 1975 roku w Nowym Mieście Lubawskim. Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi.

Augustyn SEROŻYŃSKI 1883 - 1941
Senator. Urodził się w Lekartach 26 sierpnia 1883 roku. W 1918 roku organizował grupy powstańcze, Straż Ludową oraz Straż Obywatelską na terenie Pomorza. Był rolnikiem zamieszkałym w Lekartach, działaczem społecznym. Organizował kółka rolnicze - zakłady mleczarskie. Założył w 1910 roku Kółko Rolnicze w Skarlinie, w którym do 1925 roku sprawował urząd prezesa. W 1924 roku założył Kółko Rolnicze w Lekartach, którego został prezesem, a w 1928 - Kółka Rolnicze w Wonnie i Ostrowitem. Wchodził w skład Zarządu Głównego Pomorskiego Towarzystwa Rolniczego (wiceprezes), pełnił funkcję wiceprezesa Wydziału Wykonawczego Zarządu Głównego (1928). Był członkiem Wydziału i Komisji Oświatowej. Sprawował funkcję wiceprezesa Zarządu Powiatowego PTR na powiat lubawski w Nowym Mieście Lubawskim - był równocześnie kierownikiem delegatury Zarządu Głównego PTR na powiaty: Lubawa, Brodnica, Działdowo. Także członek Sejmiku Powiatowego (1928), członek Zarządu Powiatowej Kasy Oszczędności, w 1928 roku wójt Skarlina, członek Zarządu Straży Ogniowej w Lekartach (1920). Miał wpływ na oblicze polityczne pisma "Głos Lubawski" - ukazujący się organ senacji w Nowym Mieście Lubawskim w latach 1934-1938. Był posłem III kadencji (1930-1935) Sejmu z Torunia i senatorem IV kadencji (1935-1938) powołanym przez prezydenta. Był autorem "Jednodniówki Kółek Rolniczych powiatu lubawskiego PTR i wykaz statystyczny istniejących Kółek Rolniczych 14.07.1928", Nowemiasto 1928. Gdy wybuchła wojna, Serożyński został aresztowany i osadzony w obozie Mauthausen-Gusen II. Tam 5 listopada 1941 roku został zamordowany zastrzykiem fenolu w serce. Za swoją działalność bohater został odznaczony m.in. Złotą Odznaką Pomorskiego Towarzystwa Rolniczego i Krzyżem Polonia Restituta

Józef DEMBIEŃSKI  1879 - 1962
Ksiądz katolicki. Ur. 25 III 1879 w Radomnie (pow. Lubawa) w rodzinie rolnika Józefa Dembińskiego i Julianny Dembek. Kształcił się w progimnazjum w Nowym Mieście (1891-97) i w gimnazjum w Chełmnie jako stypendysta TPN. Należał do tajnej organizacji filomackiej (1897-1900), był kółkowym. Po egzaminie dojrzałości (1900) studiował w Seminarium Duchownym w Pelplinie i jako alumn sądzony był w toruńskim procesie filomatów pomorskich (1901) oraz skazany na trzy tygodnie więzienia. Święcenia kapłańskie przyjął 13 III 1904. Był wikarym w Subkowach, Drzycimiu, Jeżewie (1906-07), gdzie rozwinął szeroką działalność społeczno-narodową. Do chwili zakazania przez władze pruskie uczył polskich chłopców , przygotowując ich do gimnazjum. Założył "Bank Ludowy" (1907) oraz spółkę "Konsum". Uzyskał zezwolenie na pracę duszpasterską w Meklenburgii, gdzie otoczył opieką sezonowych polskich robotników rolnych (1907). Jako wikary w Łążynie (1908) założył Tow. Ludowe i Kółko Rolnicze, a w Oksywiu (1909) założył Tow. Ludowe w Mostach oraz zainicjował budowę sali zebrań. Będąc wikarym w Koronowie (1910-14) otoczył szczególną opieką Tow. Młodzieżowe "Samopomoc". Uczył młodzież historii i literatury polskiej, nauki pisania. Po wikariacie w Toruniu (kościół św. Jakuba), został kuratusem w Legbądzie (1916-20). Bronił ludność przed represjami Grenzschutzu oraz brał czynny udział w ruchu niepodległościowym. Był członkiem Pow. Rady Ludowej Chojnicach (1918-20) oraz przewodniczącym wiejskiej Rady Robotniczo-Chłopskiej. w Legbądzie zorganizował kurs jęz. polskiego, założył TCL oraz powołał Straż Ludową. 20 V 1920 został prefektem w progimnazjum w Nowym Mieście Lub., ucząc również młodzież historii i łaciny. Był również prezesem Rady Nadzorczej Banku Ludowego w Nowym Mieście, działaczem Stronnictwa Narodowego (w 1931 prezesem powiatowym), redaktorem gazety "Drwęca" (1926-39), która była w opozycji do polityki sanacyjnej w Polsce. w 1931 został zwolniony ze szkolnictwa. Tajemnicze zniknięcie jego matki, Julianny (23 XI 1933), której zwłoki znaleziono w rzece Drwęcy 29 VI 1934, było głośnie w okolicy i w województwie. Prasa SN insynuowała czytelnikom, że winnych należy szukać wśród zwolenników obozu pro-rządowego.

W 1939 został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi oraz Krzyżem Niepodległości. w okresie II wojny światowej ukrywał się w Racławicach Kościuszkowskich pod przybranym nazwiskiem Józef Nitka i uczył w tajnym szkolnictwie. Po zakończeniu II wojny światowej wrócił do diecezji i pracował w duszpasterstwie w Osiecznie (1945-47); pełnił obowiązki wizytatora nauki religii. Bp K.J. Kowalski mianował go radcą duchownym. Zarządzał parafią w Opaleniu (1947-49) i był proboszczem w Topolnie (od 10 XI1949). W 1953 zrezygnował z duszpasterstwa i został kapelanem Szpitala Sióstr Franciszkanek w Chojnicach. Pod koniec życia spisał "Wspomnienia..." (trzy tomy). Tom I ukazał się drukiem pt. "Radości mało - goryczy dużo" (Warszawa1985), jak również fragment t. II pt. "Moje wspomnienia za czasów niepodległej Polski" ("Pomerania" 1991 nr 9, s. 41-43; nr 101, s.36-38). Zmarł w Chojnicach 11 I 1962, pochowany został w Topolnie.

Jan BATKE 1842 - 1917
Ksiądz katolicki, działacz społeczny i narodowy. Urodził się 26 grudnia 1842 roku w Jeglii (powiat lubawski) w rodzinie nauczyciela. Początkowo kształcił się w gimnazjum w Chojnicach, następnie w Chełmnie. W roku 1863, po złożeniu egzaminu dojrzałości, rozpoczął studia w Seminarium Duchownym w Pelplinie, gdzie 14 kwietnia 1867 roku otrzymał święcenia kapłańskie. Pracował jako wikariusz w Brusach, Lubieniu i Chełmnie, gdzie był katechetą w tamtejszym gimnazjum. Opiekował się polską młodzieżą należącą do tajnego związku Filomatów. Dnia 19 kwietnia 1881 roku ksiądz Jan Batke został proboszczem w Radomnie. W tym samym roku wznowił działalność Bractwa Trzeźwości, a w roku 1882 założył Bractwo Serca Jezusowego, które przyczyniły się do religijnego i narodowego odrodzenia parafian. U władz pruskich rozpoczął starania o wybudowanie nowego kościoła w Radomnie. W tym celu zorganizował zbiórkę na fundusz budowlany. Część cegły zakupił na publicznej licytacji ze spalonego klasztoru w Łąkach Bratiańskich. Jednak zezwolenie na budowę kościoła otrzymał dopiero po kilkunastu latach starań, a nowy kościół został wybudowany w latach 1903-1906. W roku 1906 pobudowano budynek dla organisty oraz przytułek dla ubogich parafian. Od samego początku działalności duszpasterskiej ksiądz Jan Batke pracował w polskich organizacjach. Działał wszędzie tam, gdzie wymagała tego sprawa ojczyzny. Zachęcał do umiłowania ziemi ojczystej i języka polskiego. W roku 1892 przez sąd w Lubawie został skazany za nauczanie w języku ojczystym. Ksiądz Jan Batke należał do najaktywniejszych działaczy społecznych i narodowych. Był współzałożycielem powstałego w roku 1893 Banku Ludowego w Nowym Mieście Lubawskim. W latach 1893-1916 pełnił funkcję dyrektora banku. W latach 1915-17 pracował w Radzie Nadzorczej Spółdzielni Rolniczo-Handlowej "Rolnik". Ponadto stał na czele Towarzystwa Rolniczo-Przemysłowego w Nowym Mieście Lubawskim. Prowadził bibliotekę Towarzystwa Czytelni Ludowych w Radomnie. W roku 1906-7 Jan Batke był inicjatorem strajku szkolnego, a za odczytanie z ambony zbiorowej odezwy, wzywającej do przywrócenia w szkołach religii w języku polskim, wyrokiem sądu w Lubawie został skazany na 500 marek grzywny lub miesiąc więzienia. Karę więzienia odbył w Elblągu. Zmarł 16 listopada 1917 roku w domu chorych Najświętszej Marii Panny w Gdańsku. Pochowany został na cmentarzu w Radomnie.

Adolf Mikołaj WARAKSIEWICZ 1881 - 1960
Generał brygady, zasłużony żołnierz II Rzeczpospolitej związany z Ziemią Nowomiejską. Urodził się 10 lutego 1881 w Wielkim Krzywcu na Ukrainie. Po ukończeniu szkoły realnej wstąpił 31 sierpnia 1901 do Kawaleryjskiej Szkoły Junkrów w Jelizawietgrodzie - zapewne ze względu na zamiłowanie do koni. Szkołę ukończył 10 czerwca 1903 roku z wyróżnieniem. Otrzymał przydział do Przymorskiego Pułku Dragonów stacjonującego na terenie Nadmorskiego Okręgu Wojskowego na Dalekim Wschodzie, w rejonie Nikolsk Ussuryjska. Dnia 15 listopada 1906 roku otrzymał awans na porucznika. Dnia 14 października 1907 uległ ciężkiemu wypadkowi w trakcie zawodów konnych i od tej pory posługiwał się laską. W 1909 roku nie został przyjęty na studia w Sankt Petersburgu ze względu na polskie pochodzenie. Przyjęto go natomiast do Wyższej Szkoły Oficerów Kawalerii w Sankt Petersburgu, którą ukończył 15 października z wynikiem dobrym. Pełnił szereg funkcji wojskowych. Był kawalerzystą z krwi i kości. Znakomity praktyk nie stronił od książki i prac teoretycznych. W wieku 51 lat przeniesiony został w stan spoczynku i nie mógł się z tą decyzją nigdy pogodzić. W roku 1932 po sprzedaniu gospodarstwa w Pomiarkach kupił na pograniczu Prus Wschodnich majątek w Tyliczkach koło Nowego Miasta Lubawskiego, gdzie oprócz gospodarstwa rolnego stał się również właścicielem dwóch pobliskich jezior. W grudniu 1935 roku zawiązano w Nowym Mieście koła Towarzystawa Przyjaciół Młodzieży Akademickiej - wśród inicjatorów był generał Waraksiewicz. Stronił raczej od ludzi, czuł się na swój sposób zdradzony. Od szeregu lat uprawiał fotografikę. Utrzymywał dobre stosunki z właścicielami pobliskich majątków. W sierpniu 1939 roku zgłosił się do Ministerstwa Spraw Wojskowych. Dnia 17 września 1939 roku przekroczył granicę polsko-rumuńską w Kosowie - został tu internowany i osadzony w obozie Baile Herculanum. Został przewieziony do obozu VI B Dossel z oflagu V i E Dorsten we wrześniu 1943 roku. Wiosną 1945 wyjechał do Paryża. Nie został przyjęty do Polskiego Korpusu Rozmieszczenia i Przysposobienia. W 1946 roku powrócił do Polski - do Tyliczek. Dom rodzinny Waraksiewiczów został ograbiony. Tu przeżył dwa dramaty - śmierć wnuka i żony Jadwigi (2.09.1949) - zostali pochowani nad jeziorem, następnie ich zwłoki zostały przeniesione na cmentarz w Nowym Mieście. Po śmierci żony Waraksiewicz produkował chałupniczo doniczki z miernym skutkiem. Często sprzedawał ryby ze swych jezior na targu w Nowym Mieście. Zmarł w szpitalu nowomiejskim 13 września 1960 roku. Skromny pogrzeb odbył się na cmentarzu parafialnym w Nowym Mieście Lubawskim. Był odznaczony orderami Virtuti Militari, dwukrotnie Krzyżem Walecznych i Złotym Krzyżem Zasługi.

(Wykorzystano opracowanie Grażyny Jonowskiej)